α
αγωγός (ηλεκτρισμού)
αγωγός (ο)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/αγωγος-1.mp3"][/audio]Η λέξη αγωγός προέρχεται από το ΑΕ ρήμα άγω που σημαίνει «μεταφέρω».
αγωγός (θερμότητας)
αγωγός (ο)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/αγωγος.mp3"][/audio]Η λέξη αγωγός προέρχεται από το ΑΕ ρήμα άγω που σημαίνει «μεταφέρω».
άπωση
άπωση (η) (απωθώ, απωθούμαι)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/απωση.mp3"][/audio]Η λέξη άπωση προέρχεται από την ΑΕ. Τη σημερινή της, όμως, σημασία τη δανειστήκαμε από τη γαλλική (répulsion).
αστέρας
αστέρας (ο), αστέρι (το)
[audio wav="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Αστέρας.wav"][/audio]
Η λέξη αστέρας ή αστέρι προέρχεται από την ΑΕ λέξη ἀστήρ που σήμαινε «αστέρι» αλλά και «φωτιά», «φως».
αστροναύτης
αστροναύτης (ο, η), αστροναύτισσα (η)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Αστροναύτης.m4a"][/audio]
Η λέξη αστροναύτης ήρθε στα ελληνικά από τα γαλλικά (astronaute). Η γαλλική λέξη, όμως, φτιάχτηκε από τις αρχαίες ελληνικές ἄστρον και ναύτης, και σημαίνει «το πρόσωπο που πλοηγείται στα αστέρια».
ασφάλεια (ηλεκτρική)
ασφάλεια (η)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/ασφαλεια.mp3"][/audio]Η λέξη ασφάλεια είναι ΑΕ. Όμως, μερικές από τις πολλές σημασίες της τις δανειστήκαμε από άλλες γλώσσες, π.χ. τη γαλλική (sécurité, sûreté) και την αγγλική (insurance).
ατμόσφαιρα
ατμόσφαιρα (η)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Ατμόσφαιρα.m4a"][/audio]
Η λέξη ατμόσφαιρα δημιουργήθηκε στη γαλλική γλώσσα (atmosphère) από τις ΑΕ λέξεις ἀτμό(ς) + σφαῖρα, που σημαίνει «μπάλα από υδρατμούς».
άτομο
άτομο (το)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/ατομο.mp3"][/audio]Η λέξη άτομο είναι ΑΕ. Παράγεται από το στερητικό α- και τη λέξη τέμνω και σημαίνει «αυτό που δεν τέμνεται, δηλαδή δεν διαιρείται σε μικρότερα τμήματα».
β
βρασμός
βρασμός (ο) (βράζω)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/βρασμος.mp3"][/audio]Η λέξη βρασμός είναι παράγωγη: βράζω (βρασ-) +-μός, δηλαδή το αποτέλεσμα του βράζω.
γ
γεννήτρια (ηλεκτρική)
γεννήτρια (η)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/γεννητρια.mp3"][/audio]Η λέξη γεννήτρια στην ΑΕ σήμαινε «μητέρα». Την επιστημονική σημασία της λέξης τη δανειστήκαμε από τη γαλλική (génératrice, générateur).
Τι παρατηρούμε για τη λέξη αυτή στις γλώσσες του κόσμου;
γη
Γη, γη (η)
[audio wav="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Γη.wav"][/audio]
Η λέξη γη είναι ΑΕ.
δ
διακόπτης
διακόπτης (ο) (διακόπτω, διακόπτομαι)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/διακόπτης.mp3"][/audio]Η λέξη διακόπτης προέρχεται από το ρήμα διακόπτω που σημαίνει «κόβω στα δύο, στη μέση».
διάστημα
διάστημα (το)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/03/Διάστημα.m4a"][/audio]
Η λέξη διάστημα στην ΑΕ σήμαινε «χώρος ανάμεσα σε δυο πράγματα». Δανειστήκαμε τη σημερινή σημασία από τη γαλλική (espace).
διαστολή (θερμική)
διαστολή (η) (διαστέλλομαι)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/διαστολή.mp3"][/audio]Η λέξη διαστολή στην ΑΕ σήμαινε «χωρισμός ή απομάκρυνση». Δανειστήκαμε τη σημερινή σημασία της λέξης από τη γαλλική (dilatation).
δίκτυο (ηλεκτρικό)
δίκτυο (το)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/δικτυο.mp3"][/audio]Η λέξη δίκτυο προέρχεται από την ΑΕ, όπου σήμαινε «δίχτυ». Δανειστήκαμε τη σημερινή σημασία από τη γαλλική (réseau) ή την αγγλική (net).
ε
έλξη
έλξη (η) (έλκω, έλκομαι)
[audio mp3="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2019/08/ελξη.mp3"][/audio]Η λέξη έλξη στα ΑΕ σήμαινε «τράβηγμα, σύρσιμο».
ενέργεια
ενέργεια (η)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2022/10/Ενέργεια.m4a"][/audio]
Η λέξη ενέργεια προέρχεται από την ΑΕ (εν+ έργο). Στη Φυσική δανειστήκαμε τη σημασία της από τη γαλλική λέξη “énergie” και την αγγλική “energy”.