ΟΥΡΑΝΙΑ ΣΩΜΑΤΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
α
αστέρας
αστέρας (ο), αστέρι (το)
[audio wav="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Αστέρας.wav"][/audio]
Η λέξη αστέρας ή αστέρι προέρχεται από την ΑΕ λέξη ἀστήρ που σήμαινε «αστέρι» αλλά και «φωτιά», «φως».
αστροναύτης
αστροναύτης (ο, η), αστροναύτισσα (η)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Αστροναύτης.m4a"][/audio]
Η λέξη αστροναύτης ήρθε στα ελληνικά από τα γαλλικά (astronaute). Η γαλλική λέξη, όμως, φτιάχτηκε από τις αρχαίες ελληνικές ἄστρον και ναύτης, και σημαίνει «το πρόσωπο που πλοηγείται στα αστέρια».
ατμόσφαιρα
ατμόσφαιρα (η)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Ατμόσφαιρα.m4a"][/audio]
Η λέξη ατμόσφαιρα δημιουργήθηκε στη γαλλική γλώσσα (atmosphère) από τις ΑΕ λέξεις ἀτμό(ς) + σφαῖρα, που σημαίνει «μπάλα από υδρατμούς».
γ
γη
Γη, γη (η)
[audio wav="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Γη.wav"][/audio]
Η λέξη γη είναι ΑΕ.
δ
διάστημα
διάστημα (το)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/03/Διάστημα.m4a"][/audio]
Η λέξη διάστημα στην ΑΕ σήμαινε «χώρος ανάμεσα σε δυο πράγματα». Δανειστήκαμε τη σημερινή σημασία από τη γαλλική (espace).
δορυφόρος
δορυφόρος (ο)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2024/02/Δορυφόρος.m4a"][/audio]
Η λέξη δορυφόρος είναι ΑΕ και σήμαινε «τον στρατιώτη που κρατάει (φέρει) δόρυ», δηλαδή τον σωματοφύλακα. Οι δορυφόροι περιστοίχιζαν ένα σημαντικό πρόσωπο για να το προστατέψουν. Στη νέα ελληνική χρησιμοποιήσαμε την ίδια λέξη, για να αποδώσουμε τη σημασία του επιστημονικού όρου στις Φυσικές Επιστήμες που τη δανειστήκαμε από τα γαλλικά ή τα αγγλικά (satellite).
η
ήλιος
Ήλιος, ήλιος (ο)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Ήλιος.m4a"][/audio]
Η λέξη ήλιος είναι ΑΕ.
ο
ουράνια σώματα
ουρανια σώματα (τα)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/03/Ουράνια-σώματα.m4a"][/audio]
Οι λέξεις ουράνιο και σώμα είναι ΑΕ.
π
πλανήτης
πλανήτης (ο)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Πλανήτης.m4a"][/audio]
Η λέξη πλανήτης στην ΑΕ σήμαινε «αυτόν που περιπλανιέται, που περιφέρεται». Οι αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν τον όρο ἀστέρες πλανῆται για τα σώματα που έβλεπαν στον ουρανό να λάμπουν αλλά να μετακινούνται, σε αντίθεση με τον Ήλιο και τα αστέρια που έμοιαζαν να είναι ακίνητα (ἀπλανεῖς ἀστέρες).
πύραυλος
πύραυλος (ο)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/04/Πύραυλος.m4a"][/audio]
Η λέξη πύραυλος φτιάχτηκε στα ελληνικά από τις ΑΕ λέξεις πῦρ + αὐλός, έτσι ώστε να αποδίδει τη σημασία της γαλλικής λέξης fusée. Η λέξη πυρ σημαίνει «φωτιά», ενώ η λέξη αὐλός στον Όμηρο σήμαινε «τίναγμα αίματος, όταν ματώνει η μύτη».
σ
σύμπαν
σύμπαν (το)
[audio m4a="https://elefys.e-me.edu.gr/wp-content/uploads/2023/03/Σύμπαν.m4a"][/audio]
Η λέξη σύμπαν στην ΑΕ σήμαινε «όλον, σύνολο»